در حال بارگذاری ...
نقدی بر« داستان عامه پسند » به کارگردانی سید مهدی احمد پناه

    "موقعیت"  و "کلام"  در خدمت کمدی

حسن پارسایی:در اجرای نمایش ، هرجمله و عبارتی که به عنوان دیالوگ بیان می شود،الزامأ باید توسط تماشاگران حاضردرسالن شنیده شود ، مگر آن  که  دلیل و کاربرد  خاصی در بین باشد و صرفأ  برای  "وانموده سازی" به کار برود؛ بنابراین ، ُتند و سریع بیان کردن دیالوگ ها، فقط درشرائطی کاربردوکارکرد نمایشی  پیدا می کند که چنین موضوعی محقق شود ،یعنی مخاطب همه چیزرا بشنود و بفهمد و از طریق مضمون  دیالوگ ها  ،حرکات  بازیگران و میزانسن هابه ُکلیت موضوع پی ببرد.

نمایش "داستان عامه پسند"، توسط " سید مهدی احمد پناه " و بر اساس نمایشنامه " شایعات " اثر " نیل سایمون " نوشته شده و با دخل و تصرف نسبی حدودأ "سی درصدی" برای اجرا تنظیم  و آدابته شده است.نکته حائز اهمیت درمورد این نمایش آن است که بازیگران، مخصوصأ دربخش های آغازین اجرا ، دیالوگ ها را خیلی سریع و ُتند بیان می کنند ، طوری  که  گفتارشان  شنیده و فهمیده نمی شود.  دیالوگ های فوق الزامأ  باید توسط تماشاگران شنیده شوند، در حالی که  گفتار نمایش عملأ حالتی غیرکاربردی پیدا کرده  و همزمان موضوع اجرا هم به طورنسبی مغشوش و مبهم شده است. باید  یادآور شد که شیوه بیان دو تا از بازیگران (مژده دائی و آزاده عبداللهی) دارای ضعف های اساسی است : اغلب دیالوگ هایشان قابل فهم نیست وصدایشان " زنگ دار " و "جیغ مانند"،ودرنتیجه مناسب این نوع کمدی نیستند وآزاردهنده اند؛ در کل ، انتخاب بازیگران به درستی انجام نشده و فقط سه بازیگر برای ایفای نقش های مورد نظر مناسب اند.

نمایش "داستان عامه پسند" اغلب به کمک "وانموده سازی" پیش می رود وهمزمان متکی به "طنز کلامی" است .گفتار و حرکات پرسوناژها  نشان می دهد  که آن ها عملأ  برای هم  نقش بازی می کنند.این بازیگری، ناخودآگاهانه و به نوع شخصیت"ساده" و معمولی آنان ارتباط دارد وتا قبل از"داستان گوئی" نهائی که یک وانموده سازی برجسته ونمایشی وهمزمان یک"بداهه گوئی"زیبا و هنرمندانه به حساب می آید،ادامه می یابد.موارد فوق ثابت می کند که نمایش"داستان عامه پسند"به طور ضمنی به شکل" نمایش   درنمایش"پیش می رود.جذابیت محتوائی اثربیشتربه همین منتهی  شدن آن به "داستان گوئی"مربوط است ، چون این داستان گوئی "فی البداهه"،مهم ترین ُکنش وحادثه تعیین کننده نمایش وهمزمان   حتا نوعی" نمایش دهی و بازیگری " ضمنی به حساب می آید و سبب  رها شدن  پرسوناژها  از مزاحمت و دردسر مأمورها  می شود. 

"سایمون" سعی کرده پرسوناژها را هم از لحاظ  خصوصیات روحی وروانی  تا اندازه ای کمیک جلوه دهد.این کمدی گرچه تاحدی " درام گونه" هم به نظرمی رسد، اما در اصل  با تأکید  بر" موقعیت " که علتی برای حادثه اصلی نمایش است ، شکل گرفته و درکل  ترکیبی از" کمدی موقعیت " و " کمدی کلامی" است؛ در حالی که  بازی  برخی از بازیگران که به کارگردانی نمایش هم ارتباط  مستقیم دارد ، سبب شده اجرای  نمایش گاهی همانند "کمدی رفتار"و درجاهائی اساسأ همچون " کمدی سیاه " به نظر برسد.

میزانسن ها  اغلب " خطی" اند ؛ یعنی  بازیگران  یا  کنار هم می ایستند یا می نشینند و یا در یک راستا قرار می گیرند.بازی محمد طیب طاهر، علیرضا  زارع پرست و نکیسا  نعمت نژاد  نسبتأ چشمگیر است.

سادگی و عدم استفاده از دکور سبب شده که اجرا و میزانسن ها تا حدی ابتکاری جلوه کنند و موقعیت های  فرضی و قراردادی بازیگران بر روی صحنه ،ذهن تماشاگران را در رابطه با مکان و جاهای متفاوتی که بازیگران در آن ها جای می گیرند ، فعال کند و به یک طراحی ذهنی اختیاری شکل بدهد.

نمایش"داستان عامه پسند"درنیمه آغازینش نسبتأ شلوغ، مبهم وپر هرج و مرج است و دلیلی هم برای این  ترفندها  در متن  وجود ندارد . کارگردانی نمایش ،در مواردی دارای ضعف است و در جاهائی (مخصوصأ در نیمه دوم)تا اندازه ای ابتکاری است،اما این اجرا با توجه  به  نکات اشاره شده ، چندان جذاب وگیرا از کاردر نیامده است. در جاهائی شبیه "کمدی رفتار"است و گاهی هم اساسأ شکل ومضمون"کمدی سیاه" به خود می گیرد،در حالی  که  ژانر ساختاری و اجرائی اصلی این اثر، ترکیبی از " کمدی موقعیت " و" کمدی کلامی" است.                                  

   

 

 




مطالب مرتبط

نظرات کاربران